Người bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự là người có hành vi cho vay với lãi suất gấp 05 mức lãi suất cao nhất theo quy định.
Bạn đọc Nguyễn Thị Hoa (Hải Phòng) đặt câu hỏi: Em gái tôi hiện tại đang cho một người bạn vay số tiền là 300.000.000 đồng với lãi suất là 5%/tháng. Hiện tại, người vay tiền đang tố cáo em gái tôi tội cho vay nặng lãi. Vậy đề nghị luật sư tư vấn, em gái tôi có phạm tội cho vay nặng lãi không? Nếu vi phạm thì mức xử phạt thế nào?
Bộ luật dân sự năm 2015 có quy định về mức lãi suất được cho phép như sau:
“Điều 468. Lãi suất (1). Lãi suất vay do các bên thỏa thuận.Trường hợp các bên có thỏa thuận về lãi suất thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác.Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định tại khoản này thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.(2). Trường hợp các bên có thỏa thuận về việc trả lãi, nhưng không xác định rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn quy định tại khoản 1 Điều này tại thời điểm trả nợ".
Như vậy, lãi suất do các bên thỏa thuận và không vượt quá 20%/năm, tức không quá 1,66%/tháng. Nếu lãi suất cho vay vượt quá 20% thì được coi là cho vay nặng lãi.
Trường hợp trong hợp đồng vay tài sản, các bên có thỏa thuận về mức lãi suất vượt quá 20%/năm, khi có tranh chấp xảy ra thì Nhà nước không thừa nhận và không bảo vệ quyền lợi cho bên cho vay đối với phần lãi suất vượt quá trên.
Theo quy định của pháp luật hiện hành thì lãi suất theo thỏa thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay. Với số tiền mà em chị cho vay là 300.000.000 đồng thì lãi suất cao nhất hàng tháng là 1,66%/tháng.
Như vậy, mức lãi suất mà em gái chị Nguyễn Thị Hoa cho bạn vay là 5%/tháng đã vượt quá lãi suất giới hạn mà pháp luật quy định. Trong trường hợp này, mức lãi suất vượt quá sẽ không có hiệu lực.
Tùy theo tính chất và mức độ vi phạm mà em gái chị có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Thứ nhất, xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cho vay nặng lãi
Theo điểm d khoản 3 Điều 11 Nghị định số 167/2013/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực an ninh trật tự-an toàn xã hội thì đối với hành vi cho vay nặng lãi có thể phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với hành vi “cho vay tiền có cầm cố tài sản, nhưng lãi suất cho vay vượt quá 150% lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố tại thời điểm cho vay”.
Mức lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam là 9%/năm được công bố theo Quyết định 2868/QĐ-NHNN ngày 29/11/2010, như vậy với mức lại suất là em gái chị cho vay là 5%/năm có thể bị xử lý hành chính theo quy.
Thứ hai, xử lý hình sự đối với hành vi cho vay nặng lãi.
Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi và bổ sung năm 2017 quy định về Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự như sau:
“Điều 201. Tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự
(1). Người nào trong giao dịch dân sự mà cho vay với lãi suất gấp 05 lần mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật dân sự, thu lợi bất chính từ 30.000.000 đồng đến dưới 100.000.000 đồng hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm, thì bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm.
(2). Phạm tội thu lợi bất chính từ 100.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
(3). Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 30.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
Như vậy, người bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự là người có hành vi cho vay với lãi suất gấp 05 mức lãi suất cao nhất quy định trong Bộ luật dân sự (tức gấp 05 lần mức lãi suất 20%/năm).
Tuy nhiên, chỉ khi mức lãi suất cao hơn lãi suất cao nhất pháp luật quy định 05 lần trở lên thì mới cầu thành tội cho vay nặng lãi theo pháp luật hình sự. Vì lãi suất em gái chị cho vay là 5%/tháng (tức 60%/năm) chỉ gấp 3 lần mức lãi suất cao nhất mà pháp luật quy định (20%/năm) nên em gái chị không cấu thành tội cho vay nặng lãi theo quy định của pháp luật.
Xem thêm: Vay tiền online nhanh
